สภาพแวดล้อมในปัจจุบันของป่าชายเลนไทยอยู่ในสภาพเสื่อมลงอย่างต่อเนื่อง มีการบุกรุกทำลายป่าชายเลนซึ่งเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของปูแสมทำให้ปริมาณของ ปูแสมในธรรมชาติลดน้อยลงไม่เพียงพอต่อความต้องการของตลาดผู้บริโภค ปูแสมรุ่นใหม่ ที่เกิดจากธรรมชาติทดแทนปูรุ่นเก่าไม่ทัน การ แพร่กระจายของปูแสมในธรรมชาติพบได้ตั้งแต่ หมู่เกาะฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย มาเลเซีย และอ่าวไทยและพบได้ทุกจังหวัดริมอ่าวไทยตั้งแต่ จ.ตราด ไปจนถึง จ.นราธิวาส ในธรรมชาติปูแสมจะกินใบไม้และซากสัตว์ที่ผุเปื่อยเป็นอาหาร ขณะนี้นับเป็นเรื่องที่น่ายินดีที่ ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงชายฝั่งสุราษฎร์ธานี ได้มีโครงการศึกษาและผลิตลูกพันธุ์ปูแสมเพื่อเน้นการอนุรักษ์ โดยผลิตลูกพันธุ์ปูแสมปล่อยเสริมลงในแหล่งน้ำธรรมชาติ นอกจากนั้นยังได้ค้นคว้าและวิจัยเพื่อพัฒนาการเพาะเลี้ยงปูแสมในเชิงพาณิชย์ต่อไป เช่น การศึกษาการเลี้ยงปูแสมในบ่อผ้าใบโดยใส่ต้นโกงกางเป็นที่กำบัง, การศึกษาการเลี้ยงปูแสมในบ่อดิน ฯลฯ ทางศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงชายฝั่งสุราษฎร์ธานีได้ทำการผลิตลูกพันธุ์ปูแสมโดยการรวบรวมแม่พันธุ์ปูแสมไข่นอกกระดอง คัดเลือกเฉพาะแม่พันธุ์ปูแสมที่มีไข่สีน้ำตาลหรือดำ นำมาเพาะฟัก ใส่ในถังขนาด 150 ลิตร ที่บรรจุ น้ำทะเลสะอาดและผ่านการฆ่าเชื้อด้วยคลอรีนเรียบร้อยแล้ว ให้อากาศแบบหัวทรายตลอดเวลา จากไข่ปูแสมสีน้ำตาล, ดำ ใช้เวลา 1-3 วัน แม่ปูก็จะฟักไข่ออกเป็นตัวอ่อนระยะ Zoea หลังจากนั้นทำการแยกตัวอ่อนไปอนุบาลต่อในบ่อซีเมนต์ อนุบาลจนถึงระยะ Young Crab และในระยะนี้จะให้อาหารด้วยปลาสดบด จนลูกปูได้ขนาด 0.5-1 เซนติเมตร นำไปเลี้ยงในบ่อดินหรือปล่อยคืนสู่ธรรมชาติต่อไป ในปี พ.ศ. 2551 ทางศูนย์ฯผลิตพันธุ์ปูแสมระยะ Young Crab ได้ประมาณ 55,000 ตัว และปล่อยคืนสู่ป่าชายเลน จำนวน 40,000 ตัว และอีก 15,000 ตัว ได้นำมาทดลองเลี้ยงในบ่อผ้าใบและบ่อดิน
หลายคนยังไม่ทราบว่าคนไทยนิยมนำ ปูแสมมาทำเป็นปูดอง และในการทำปูดองนั้นจะต้องคัดเลือกเอาปูตัวที่ยังเป็น ๆ อยู่มาใส่ตะกร้าแล้วล้างน้ำให้สะอาด โดยการให้น้ำไหลผ่านแล้วเขย่าเบา ๆ หลังจากนั้นต้มน้ำให้เดือดใส่เกลือ ลงไปต้มจนกระทั่งเกลืออิ่มตัวสังเกตได้จากเกลือไม่ละลาย แล้วตั้งทิ้งไว้ให้เย็น หลังจากนั้นนำ ตัวปูใส่ภาชนะที่เป็นแก้วหรือพลาสติก แล้วราดน้ำ เกลือลงไปให้ท่วมตัวปู หาภาชนะมาปิด ทิ้งไว้ประมาณ 24 ชั่วโมง ทดลองหักขาปูดูถ้าเนื้อปูแข็งและดึง ออกจากขาได้ง่ายแสดงว่านำมารับประทานได้แล้ว มีรสชาติเค็มนิดหน่อยและถ้าจะเก็บไว้บริโภคนานวันให้นำปูไปล้างด้วยน้ำสะอาดแล้วนำไปแช่ตู้เย็น ปูจะมีรสชาติคงเดิม แต่ถ้าจะ ไม่แช่ตู้เย็นและเก็บไว้โดยการแช่น้ำเกลือต่อไปเรื่อย ๆ ก็ได้แต่ปูจะมีรสชาติเค็มขึ้นเรื่อย ๆ รับประทานไม่อร่อย.
ทวีศักดิ์ ชัยเรืองยศ
ที่มา และ ภาพประกอบ : เดลินิวส์ออนไลน์